Thị trường bất động sản TP.HCM đang gặp vô vàn khó khăn.

Văn bản do ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA ký cho biết, trong 2 năm gần đây, thị trường bất động sản TP.HCM đã bị sụt giảm mạnh nguồn cung dự án và nguồn cung sản phẩm nhà ở, nhất là tình trạng quá thiếu nhà ở thương mại có giá vừa túi tiền và nhà ở xã hội. Trong 4 năm qua, đã có nhiều dự án nhà ở bị “đứng hình” do không thực hiện được các thủ tục đầu tư xây dựng, hoặc bị dừng triển khai.

Cụ thể, từ ngày 01/07/2015 (ngày Luật Nhà ở có hiệu lực) đến tháng 08/2018, đã có 126 dự án nhà ở có quỹ đất hỗn hợp bị dừng các thủ tục đầu tư, dù đã có Quyết định chủ trương đầu tư, nhưng không làm được thủ tục phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 để làm tiếp các thủ tục đầu tư xây dựng.

Kể từ sau ngày 07/03/2017 (ngày ban hành Văn bản 342/TTg-V.I), đã có khoảng 150 dự án nhà ở liên quan đến sử dụng quỹ đất công, đã bị tạm dừng để được rà soát các thủ tục đầu tư đã được thực hiện trước đây. Đến tháng 03/2019, Lãnh đạo cơ quan trung ương và thành phố đã công bố cho 124 dự án được tiếp tục hoạt động bình thường, nhưng thực chất nhiều dự án đến nay vẫn chưa hoạt động bình thường.

Năm 2018, thị trường bất động sản TP.HCM bị sụt giảm mạnh, chỉ có 19 dự án được công nhận chủ đầu tư, 59 dự án được chấp thuận đầu tư và 53 dự án được cấp giấy phép xây dựng, với tổng số 39.959 căn hộ với tổng diện tích đất 3.263.212 m², giảm 42% số lượng dự án, giảm 40% về số lượng căn hộ và giảm 74% về tổng diện tích đất các dự án nhà ở so với năm 2017. 

Ngoài ra, chỉ có 08 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư với diện tích 323.655 m². Đồng thời, chỉ có 77 dự án nhà ở hình thành trong tương lai đủ điều kiện huy động vốn, với 28.316 căn nhà, giảm 16,31% về số lượng dự án và giảm 34,14% về số lượng căn nhà so với năm 2017.

Trong đó, 9 tháng đầu năm 2019, thị trường bất động sản TP.HCM tiếp tục xu thế bị sụt giảm, chỉ có 01 dự án nhà ở được chấp thuận chủ trương đầu tư, giảm khoảng 83%; không có dự án nhà ở nào được công nhận chủ đầu tư (00 dự án); chỉ có 12 dự án được chấp thuận đầu tư, giảm khoảng 72% và chỉ có 24 dự án được cấp phép xây dựng, giảm khoảng 38%, so với cùng kỳ năm 2018.

Đồng thời, chỉ có 32 dự án nhà ở hình thành trong tương lai đủ điều kiện huy động vốn, với 19.662 căn nhà, giảm 58,44% về số lượng dự án và giảm 30,56% về số lượng căn nhà so với năm 2018. Trong đó, có đến 31 dự án nhà ở quy mô “vừa và nhỏ”, nhưng có 01 dự án đại đô thị tại quận 9 với tổng số 10.007 căn hộ, tỷ lệ 63%, chiếm vị thế áp đảo trên thị trường. 

Tình trạng thiếu sản phẩm nhà ở, dẫn đến giá nhà đất tăng (do “tổng cầu” quá lớn nhưng nguồn cung ít), đem lại lợi nhuận lớn cho một số chủ đầu tư, nhưng lại làm cho khách hàng phải mua nhà giá cao hơn. Bên cạnh đó, phần lớn người tiêu dùng là người có thu nhập trung bình và người có thu nhập thấp đô thị khó tạo lập nhà ở hơn.

HoREA nhận thấy thị trường bất động sản thành phố hiện nay về bản chất không xấu, chưa có nguy cơ bị khủng hoảng, vì vẫn còn nằm trong chu kỳ phục hồi và tăng trưởng (sau giai đoạn bị khủng hoảng đóng băng 2011-2013). 

Thị trường bất động sản thành phố rơi vào tình thế khó khăn hiện nay chỉ có tính nhất thời, đặc thù, bất bình thường, mà nguyên nhân là do vướng mắc, xung đột của một số quy phạm pháp luật và do cả công tác thực thi pháp luật.

Tuy nhiên, do thị trường bất động sản có "độ trễ" nên nếu không có biện pháp xử lý hiệu quả các vướng mắc và điểm nghẽn hiện nay, thì tình trạng sụt giảm quy mô thị trường sẽ còn tiếp tục trong thời gian tới, dẫn đến một số doanh nghiệp bất động sản gặp nhiều khó khăn, thậm chí có thể có nguy cơ phá sản.

Trong 9 tháng đầu năm 2019, các doanh nghiệp xây dựng cũng bị sụt giảm khoảng 30-50% số lượng hợp đồng nhận thầu xây lắp; các nhà cung cấp thiết bị, vật tư bị sụt giảm doanh thu bán hàng; các doanh nghiệp sản xuất thiết bị, vật liệu xây dựng gặp khó khăn trong khâu sản xuất và tiêu thụ sản phẩm; người lao động thiếu việc làm, giảm thu nhập; các ngân hàng thương mại có thể gặp khó khăn trong việc thu hồi nợ; nguồn thu ngân sách nhà nước từ tiền sử dụng đất và thị trường bất động sản có thể còn bị sụt giảm hơn nữa.

Để kiến tạo môi trường kinh doanh đảm bảo tính minh bạch, công bằng, bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh và nâng cao chỉ số cạnh tranh quốc gia, trong đó có lĩnh vực bất động sản, Hiệp hội xin được góp ý kiến Dự thảo Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ. Trong đó, Hiệp hội đề nghị có nội dung về giải quyết “điểm nghẽn” về thể chế hành chính.

Kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương rà soát, đề xuất xây dựng, sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp luật về đất đai, đầu tư, xây dựng, quy hoạch đô thị, nhà ở, kinh doanh bất động sản (bao gồm cả các Văn bản dưới luật), đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ, liên thông. Thực hiện lộ trình sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng, Luật Nhà ở, Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp trong năm 2019; Luật Đất đai, Luật Quy hoạch đô thị và Đề án Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) trong năm 2020.

 Kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương nâng cao tính thống nhất, hiệu quả, hiệu lực, nghiêm minh của công tác thực thi pháp luật, trong đó có pháp luật về đầu tư, xây dựng, đất đai, nhà ở, kinh doanh bất động sản.

“Trong thời gian qua, Lãnh đạo Thành phố đã nhiều lần gặp gỡ, lắng nghe và tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp bất động sản, nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc trong công tác thực thi pháp luật. Hiệp hội nhận thấy do pháp luật quy định công chức, viên chức nhà nước chỉ được làm những gì pháp luật cho phép, mà một số quy phạm pháp luật lại có xung đột, thiếu thống nhất, thiếu đồng bộ, nên đã có tiềm ẩn yếu tố rủi ro cho người thi hành công vụ, dẫn đến một bộ phận cán bộ, công chức nhà nước có tâm lý sợ trách nhiệm, đùn đẩy, không dám đề xuất giải quyết hồ sơ, yêu cầu của doanh nghiệp”, ông Châu viết trong văn bản kiến nghị.

Kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh rà soát toàn diện và triệt để nhằm cải cách thủ tục hành chính thực chất, ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện Chính phủ điện tử, chính quyền điện tử, đảm bảo tính phục vụ và trách nhiệm giải trình.

Hệ thống pháp luật tạo ra quy trình hành chính, thủ tục hành chính. Nền hành chính công vụ hình thành nên các dịch vụ công, phải đảm bảo tính phục vụ đối với người dân và doanh nghiệp.

Cải cách hành chính, cắt giảm thủ tục hành chính không phải là “gom” nhiều thủ tục hành chính vào một thủ tục hành chính, mà cải cách hành chính trước hết là xây dựng các quy trình hành chính, các thủ tục hành chính đảm bảo minh bạch, đơn giản, đồng bộ, liên thông, ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện Chính phủ điện tử, chính quyền điện tử và thực hiện chu đáo trách nhiệm giải trình đối với người dân và doanh nghiệp.

Kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương nâng cao trách nhiệm thi hành công vụ, ý thức phục vụ nhân dân và doanh nghiệp của đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước.

Con người là nhân tố quyết định. Chất lượng đội ngũ cán bộ công chức là nhân tố quyết định thành công của việc Nhà nước kiến tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh.

Đội ngũ cán bộ công chức là người khởi thảo các Văn bản quy phạm pháp luật. Sau khi được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền thông qua thành các Văn bản quy phạm pháp luật, thì cũng chính đội ngũ cán bộ công chức là người thực thi.

Nhưng với hệ thống pháp luật hiện nay có tiềm ẩn yếu tố rủi ro cho người thi hành công vụ, nên yêu cầu hoàn thiện hệ thống pháp luật; chuẩn hóa quy trình, thủ tục hành chính là rất cấp bách. Đồng thời, cần đảm bảo cán bộ, công chức, viên chức nhà nước sống tốt bằng lương, để có thể “nói không” với tiêu cực, tham nhũng.

Thực hiện Chỉ thị về việc đẩy mạnh cải thiện môi trường kinh doanh mà Thủ tướng Chính phủ sắp ban hành, Hiệp hội tin tưởng nước ta sẽ đạt thứ hạng cao về môi trường kinh doanh và chỉ số năng lực cạnh tranh toàn cầu trong những năm sắp đến.